ALARP

มีใครรู้จัก "อาหลาบ" (ALARP) บ้างมั๊ย 

ไม่ต้องทำท่าคิดนานครับ  รู้จักก็พยักหน้า ไม่รู้จักก็ส่ายหน้า  หรือถ้ามีเชื้อแขก ถ้ารู้จักก็ส่ายหน้า ถ้าไม่รู้จักก็พยักหน้า คนโคราชถ้าไม่รู้จักก็ร้องดังๆว่า จ๊ากแล่ว  แต่ถ้าไม่รู้จักก้แค่ทำเสียงในลำคอว่า อือ อื่อ

ALARP เป็นคำย่อในหมู่นักบริหารความปลอดภัยใช้พูดกัน เถียงกัน เวลาพูดถึงความเสี่ยง  มันย่อมาจากคำว่า As Low As Reasonably Practiciable แปลง่ายๆก็คือ เป็นความเสี่ยงที่ต่ำที่สุดเท่าที่จะต่ำได้ อย่างสมเหตุสมผลและที่สามารถทำได้ แน่นอน มันอาจจะยังไม่ถึงขั้นที่กำจัดความเสี่ยงไปได้ทั้งหมด แต่อยู่ในระดับที่ยอบรับได้และเป็นที่ตกลงกัน ว่าจะยอมให้ดำเนินการต่อไปได้  อย่าลืมนะครับ การประเมินความเสี่ยงเป็นเพียงขั้นตอนหนึ่งของการบริหารความปลอดภัย ยังมีขั้นตอนอื่นๆอีก และที่สำคัญ ฝ่ายผลิตกับฝ่ายขายก็จ้องกระแนะกระแหนว่าพวกเซฟตี้ ดีแต่สั่งหยุด แล้วก็มานั่งทะเลาะ ไม่กินเส้นกัน ซึ่งเป็นเรื่องที่ไม่ดี ทำให้เกิดความแตกแยกสามัคคี ในหมู่ผู้บริหาร แล้วก็ลุกลามไปในระดับปฏิบัติการ ไปจนถึงระดับรากหญ้า เกิดปัญหา อำมาตย์กับไพร่ แล้วลงเอยถึงขั้นฝ่ายหนึ่งเอาสไนป์เปอร์มาไล่ยิง ส่วนอีกฝ่ายหนึ่งก็เอายางรถยนต์มาเผา ทำให้เกิดควัน เป็นปัญหาโลกร้อน   
กลับมาที่จุดเริ่มต้นดีกว่า พักเรื่องการบ้านการเมืองไว้ก่อน เวลาผมไปบรรยายที่ไหนก็จะต้องกำหนดไว้ ใน Code Of Conduct ว่าจะไม่คุยเรื่องการเมืองกันในการบรรยายเลย ไม่งั้นเดี๋ยวเกิดปัญหาอำมาตย์กะไพร่ขึ้นในห้องเรียน  ว่าจะไม่พูดพาดพิงแล้วเชียว

มาดูกันว่า ALARP  มันอยู่ตรงไหน ผมเอา Risk Matrix แบบสามคูณสามมาใช้แล้วกัน เอาพอให้ผู้อ่าน Visualize ค่าความเสี่ยงได้ชัดๆ



Simplified Risk Matrix used in BOC Gas

 เราจะมาดูกันว่าในการบริหารความเสี่ยงนั้น การจะให้บรรลุถึงจุดสุดยอด ของความเสี่ยงในระดับ อาหลาบนั้นมันมีเคล็ดลับตรงไหน อย่างง พวกยอมยุทธ์แสวงหาจุด คีมึ้ง พวกเวฟตี้ก็แสวงหาจุด อาหลาบ เหมือนๆกัน

สมมติเหตุการณ์เล่นๆนะครับ ไม่ได้เฉพาะเจาะจงใคร  เกิดเหตุการณืไม่คาดฝัน (แต่กูรู้ว่ามันต้องเกิด) ขึ้นที่ไซท์งานก่อสร้างแห่งหนึ่ง พนักงานดวงจู๋ ถูกเสาเข็ม ขนาดหน้าตัด 45 เซ็นต์ ยาว หกฟุต ร่วงลงมาทับ ตายอนาถ ผู้จัดการโครงการกับเซฟตี้ผู้ต่ำต้อย เถียงกันคอเป็นเอ็น

ผู้จัดการ:  คุณปล่อยให้เกิดเหตุแบบ   นี้ได้ยังงัย เป็นเซฟตี้ประสาอะไร (วะ) (ดูดเสียง)
เซฟตี้:     คุณจะพูดแบบนี้ได้ยังงัยครับ (ในใจคิดว่า ได้งัยวะ แต่ดูดเสียง) 

ปล่อยให้เขาทะเลาะกันไปก่อน พวกเรามานั่งวิเคราะห์กันดูนะครับว่า งานนี้มันพลาดได้ยังงัย เกิดอะไรขึ้นกับการวิเคราะห์อันตรายและความเสี่ยง

ขั้นแรก งานนี้เป็นการตอกเสาเข็มที่ใช้เครื่องจักรกลหนัก ประเภทลูกตุ้ม Hammer Drop piling machine ซึ่งขั้นตอนของการตอกก็เริ่มตั้งแต่การประกอบปั้นจั่น ชุดขับกว้าน ลูกตุ้ม ไปจนกระทั่ง ปั้นจั่นขึ้นไปตั้งโด่อย่างที่เห็น ขั้นตอนต่อไปคือการเริ่มต้นตอก นั่นก็คือ คนงานซึ่งส่วนใหญ่มีไม่กี่คน เพราะเถ้าแก่กลัวเปลือง และอีกอย่าง งานนี้คนมากๆไม่ดี ต้องเอาพวกที่ชำนาญ ถ้าเป็นฝรั่ง คำนี้เค้าหมายถึง Competent Person แปลว่า คนที่มีความชำนาญ ที่ได้รับการรับรองมาแล้ว โดยขั้นตอนการอบรม ฝึกฝน และมีประกาศนีย์บัตร แต่ที่เมืองไทยผม ไม่รู้ ว่ามันหมายความแบบเดียวกันรึเปล่าว ไว้เจอรัฐมนตรีแรงงาน ผมจะถามให้  (ตอนนี้ไม่รู้ใครเป็น  แย่งกันจนงงไปหมด)  คนงานคนหนึ่งก็จะเอาสลิงที่ปลอดภัย ถ้าเป็นฝรั่ง ก็เรียกว่า Approved lifting devices and equipment หมายถึงตรวจแล้ว ยอมรับให้ใช้งานได้ แต่ที่เมืองไทย ก็คงคล้ายๆกันแหละ คือตรวจแล้ว ยอมรับหรือไม่ยอมรับ กูจะใช้ มึงจะทำไม พอจะนึกออกแล้วใช่ใหมว่า อาหลาบ แบบไทยๆ กับ ALARP แบบฝรั่งมีข้อแตกต่างกันอยู่เล็กน้อย นั่นคือ ระดับของการยอมรับที่ไม่เหมือนกัน  ของฝรั่ง ถ้าตรวจพบว่าอุปกรณ์เหล่านี้ไม่ได้ตามมาตรฐานที่กำหนด ก็จะต้องให้หยุดไปแก้ไขเสียก่อน เพราะมันเกินระดับ As Low As Reasonable Practicable แต่ถ้าเป็นของไทย พอเซฟตี้สั่งหยุด ก้จะมีเสียงสรรเสริญเยินยอกันมาระงม ว่า Mother (แม่ง) ไม่มีเหตุผลเลย แค่สลิงเปื่อยนิดเดียว Mother (แม่ง) ไม่ให้ใช้ ไม่มีเหตุผลเอาซะเลย  ครับนี่คือชีวิตบัดซบของคนสองคนที่พูดคนละภาษา คนหนึ่ง พูดบนพื้นฐานของการมุ่งมั่นให้งานเดินหน้าไปได้ ในราคาที่ย่อมเยา และเป็นกันเอง (มึงอย่าเรื่องมาก) อีกคนพูดภาษาความเสี่ยง คือมองอะไรก็เห็นแต่อันตราย (Potential Hazards) โอกาสที่จะเกิด และความรุนแรงที่จะตามมา  ในมุมของความเสี่ยงสำหรับแค่ขั้นตอนการลากเสาเข็มขึ้นประทับรอยมาร์ค ขั้นตอนนี้ตอนเดียว พวกเซฟตี้ก็ ขี้แทบแตกแล้วครับ ลองนึกภาพนะครับ ปั้นจั่น ค่อยๆลากเสาเข็มมาจากกองที่อยู่ใกล้ๆ ไอ้น้องคนที่นอนปิดหน้าอยู่ในภาพก็เดินประคองมา ผลักมั่ง ดึงมั่ง จนเสาเข็มเริ่มตั้งมุม ลอยใกล้เข้าไปที่ปั้นจั่น น้องเขาก็เข้าไปโอบกอด บิด ดัน ดึง ให้ปลายเสาเข็มตรงจุดที่มาร์คไว้ และแล้ว สลิงมันเริ่มรูด น้องเริ่มวิ่ง แต่ช้าไปแล้ว เสาเข็มร่วงลงมา  กลับไปดูที่ Risk Matrix สำหรับขั้นตอนนี้ จะเห็นได้อย่างชัดเจนว่า ถ้าเกิดอะไรขึ้น ไม่ว่าจะเป็น เสาเข็มร่วง ปั้นจั่นล้ม สลิงขาด ในระหว่างที่มีคนอยู่ในรัศมีทำการ อะไรจะเกิดขึ้น  ในแง่ของความรุนแรง Consequence จะเห็นได้ว่า มันรุนแรงเต็มสเกล จะลดความรุนแรงยังงัยถึงจะได้จุด อาหลาบ ให้น้องใส่หมวกเซฟตี้หรือครับ  ใส่รองเท้า เอาอยู่ไหมครับ  คำตอบคือ เอาไม่อยู่ แสดงว่า ลดความรุนแรงนั้น ไม่ Reasonable  ก็ต้องไปดูที่แกน โอกาส (Likelihood) ลดได้ไหมครับ  คำตอบคือได้   เช่นอะไรบ้าง   คราวนี้ล่ะครับ ยาว เต็มหน้ากระดาษ ถ้าทำ JSA หรือ เขียน method statement สำหรับขั้นตอนนี้ละก็ รายการที่ต้องเตรียมยาวเหยียด ได้แก่ ขั้นแรก สลิงทุกเส้นต้องผ่านการตรวจ รับรอง สลิงที่ไม่ผ่าน ห้ามใช้   ไอ้น้องเสื้อแดงนั่น ผ่านการอบรมขั้นตอนสำหรับการยก (Rigging) มาหรือยัง ถ้ายัง ห้ามทำงานนี้ มีเชือกสำหรับ ทำ Tag lines หรือยัง ถ้ายังก็ไปจัดหามา การยก ระหว่างประทับรอย ให้ควบคุมทิศทางด้วย tag lines ระหว่างทำการยก ให้คนคุมกว้าน ซึ่งต้องผ่านการอบรมและได้รับการรับรอง ใช้ความเร้มน้อยๆ เป็นต้น  ซึ่งมาตรการพวกนี้ ประกอบเข้าด้วยกันเพื่อลดโอกาสของความผิดพลาด ซึ่งเป็นช่องทางเดียว ของการลดความเสี่ยงลงให้ได้ในระดับ ALARP ถามว่า Reasonable ใหม คำตอบคือ โอวว จอร์จมันยอดยมาก  ถามว่า Practicable ใหม คำตอบของฝ่ายปฏิบัติการก็อาจจะบอกว่า โอว mother (แม่ง) เรื่องมากฉิบหาย แค่ตอกเสาเข็มแค่นี้ กูทำ (practice )มาไม่รู้เท่าไหร่แล้ว
บางคนอาจจะบอกว่า ทำไม ไม่ใช้เครื่องตอกแบบ ไฮดรอลิค  ทำไมไม่ใช้หุ่นยนต์ทำงานแทน ทำไมไม่ใช้เข้มเจาะ   คำตอบง่ายๆก็คือ ถ้ามัน Reasonable and Practical ก็เอาซีครับ ถ้ามีตังค์ รวย หรือโปรเจคนี้เถ้าแก่สู้ตาย ก็เอาซีครับ แต่งานแบบนี้ ส่วนใหญ่ เอาถูก เร็ว ดี เข้าว่า เพราะฉะนั้น ระดับของ อาหลาบจึงมักถูกกำหนดมาโดยข้อจำกัดด้านงบประมาณ และความเร่งด่วน  เป็นประเด็นหลัก  ทีนี้ก็ลองหันกลับไปดูดีๆซีครับว่า ทำไม อุบัติเหตุมันยังคงเกิดขึ้นเรื่อยๆ  ถ้าเราหันกลับไปดู ผู้จัดการโครงการ กับเซฟตี้ ที่ยืนเถียงกันอยู่ ป่านนี้ มันคงชกกันไปนานแล้ว เพราะอะไรครับ  ก็เพราะอาหลาบ ของคนสองคน ไม่เหมือนกัน  ทำไมนะหรือ ไม่ใช่ความผิดของสองคนนี่หรอกครับ มันเป็นความห่วยแตกขององค์กร เองที่ดีแต่พูด  ผมหมายถึง นโยบายความปลอดภัยแบบดีแต่พูด ทำไม่จริง มุ่งมั่นไม่จริง ลอกเขามา เอาแค่ให้ผ่าน มอก. หมื่นแปดพัน ไปวันๆ (ถุย)  (ดูดเสียงกับที่ถุยออกไปคืนกลับเข้ากระโถน) 
ผมได้ข่าวมาว่าที่ไซท์งานแห่งหนึ่ง คนงานถูกรถเทรลเลอร์เหยีบตาย ผมก็มานั่งนึกว่า มันเกิดขึ้นได้งัย โครงการออกใหญ่โต  โถๆๆๆๆ ALARP